آموزش حسابداری حقوق و دستمزد

حسابداری حقوق و دستمزد چیست؟
مطلب دیگری که باید به آن بپردازیم، جدای از چیستی حقوق و دستمزد، این است که بدانید حسابداری حقوق و دستمزد چیست و برای حل مسائل حسابداری حقوق و دستمزد دقیقا چه کاری باید انجام دهید. باید بگوییم حسابدار حقوق و دستمزد کسی است، که برای ثبت حداقل دستمزد کارگران در سال 1403 (سال جدید و طی سال) و همچنین تعیین خالص مبلغ دستمزد، فعالیت میکند. دستمزد حسابدار نیز با توجه به توافقات وی با کارفرما تعیین میشود.
وظایف حسابدار حقوق و دستمزد چیست؟
پیشتر گفتیم حسابدار حقوق و دستمزد کیست و در پروسه حسابداری حقوق و دستمزد چه کارهایی انجام میشود. اکنون در این بخش میخواهیم یک به یک وظایف حسابدار حقوق و دستمزد را برایتان شرح دهیم. این وظایف عبارتنداز:
- کسب اطلاع و پیگیری وظایف و برنامههای کاری خود از مدیریت
- کسب اطلاعات قرارداد کارکنان
- جمع آوری اطلاعات عملکردی و کارکردی و همچنین شرایط کار کارکنان
- تهیه و بررسی لیست کسورات دستمزد و حقوق کارکنان
- ثبت اطلاعات ماهانه عملکردی و کارکردی کارکنان
- نظارت بر حقوق و دستمزد کارکنان
- تفکیک واحدهای کاری جهت بررسی دستمزد و حقوق
- نظارت بر محاسبه و تایید لیست دستمزد و حقوقی کارکنان
- دریافت لیست و بررسی اطلاعات کسورات بیمه با توجه به شعب بیمه ذکر شده
- دریافت لیست و بررسی اطلاعات کسورات مالیات با توجه به حوزه مالیاتی
- تنظیم فیشهای حقوقی
- ثبت حقوق و دستمزد با بیمه
- محاسبه اضافه کاری
- محاسبه و بررسی مزایای مشمول اضافه کاری
- محاسبه افزایش حقوق در سال 1403 (در سال جدید)
- محاسبه مزایای پایان خدمت، بازخرید و مرخصی کارکنان
- تحویل فیشهای دستمزد و حقوق کارکنان به واحد پرداخت
- بررسی معوقات پرداختی کارکنان
- ثبت سند حقوق حسابداری
- ثبت سند حقوق و دستمزد
- بررسی اعتراضات حقوقی و مالی کارکنان
- ارائه اطلاعات لازم به کارکنان در خصوص نحوه محاسبه دستمزد و حقوق
- فعالیت بر اساس چارت اداری و دستورالعمل داخلی
- کسب آگاهی از پایه حقوق کارگری سال 1403 و پیگیری تصویب حقوق کارگران در سال 1403 (سال جدید)
- مطالعه و کسب آگاهی از بخشنامه حقوق و دستمزد 1403 (سال جدید)
- وظایف تعیین شده از سوی مافوق
مهم ترین آیتم های آموزش حسابداری حقوق و دستمزد
برای آنکه بتوانید محاسبات حقوق و دستمزد را به درستی و مطابق با قوانین انجام دهید، میبایست عناوین و جایگاه هریک از آیتمهای حقوق و دستمزد را بشناسید.
۱. حقوق پایه
حداقل مبلغ حقوق پایه به صورت سالیانه و در جلسه شورای عالی کار مشخص میشود. این شورا از نماینده کارگران، نماینده دولت و نماینده کارفرمایان تشکیل شده است. حقوق پایه بعد از مصوب شدن در این شورا به اطلاع واحدهای اقتصادی میرسد. البته حقوق و دستمزد کارکنان ممکن است به صورت توافقی بین کارگر و کارفرما باشد. حتی شیوه پرداخت به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه یا پروژهای هم ممکن است به صورت توافقی انجام شود.
۱.۱ پایه سنوات
پایه سنوات جزئی از حقوق پایه است. به میزان مبلغی که با توجه به سابقه کارگر در محل خدمت و طبق جدول افزایش سنواتی و براساس اعلام شورای عالی کار، در هر سال به دستمزد روزانه و ماهانه وی تعلق میگیرد، پایه سنوات گویند.
جدول افزایش سنواتی را میتوان هر سال از سامانه اداره کار دریافت کرد. همچنین میتوانید با پشتیبانی محاسبان به شماره تماس ۰۳۱۴۰۲۰ تماس بگیرید و از محتویات جدول هر سال آگاه شوید. ما برای سهولت شما، جدول افزایش سنواتی سال ۱۴۰۲ را در زیر قرار دادیم.
۲. مزایا
به مبالغ و عواملی که باعث افزایش حقوق و دستمزد میگردد، مزایا میگویند. دستهبندی مزایا در حسابداری حقوق و دستمزد خود به بخش و دستهبندیهای متنوعی قابل تقسیم است که به بررسی بعضی از آنها میپردازیم.
در اصلیترین دستهبندی میتوان مزایا را به دو دسته مستمر و غیر مستمر تقسیم نمود که هرکدام از آنها به دو بخش قانونی و اختیاری نیز تفکیک میشوند. در ادامه مثالهایی از هر دستهبندی را بررسی میکنیم.
۱. مزایای مستمر قانونی
مزایای مستمر قانونی در واقع مزایایی هستند که به صورت ماهانه نسبت به روزهای کارکرد و مستمر طبق قانون، پرداخت میشوند. در زیر با انواع مزایای مستمر قانونی آشنا میشوید.
۱.۱ حق مسکن و بن خواروبار
هر کارفرما علاوه بر حقوق و دستمزد بایستی حق مسکن و بن خواروبار به کارگر پرداخت کند. مبلغ حق مسکن و بن خواروبار در ابتدای هر سال توسط شورای عالی کار اعلام میشود.
نکته مهم
نکته ای که بسیار حائز اهمیت میباشد این است که اگر کارگری در طول یک ماه، کمتر از یک ماه کارکرد داشته باشد، مزایای وی نسبت به روزهایی که کار کرده است، محاسبه میشود.
۱.۲ حق اولاد
هر کارفرما علاوه بر حقوق و دستمزد بایستی حق اولاد به کارگران پرداخت کند. حق اولاد معادل ۳ برابر حداقل حقوق مصوب شورای عالی کار در هر سال برای هر فرزند در ماه میباشد.
۲. مزایای مستمر اختیاری
برای بررسی مزایای مستمر اختیاری میتوان از مزایای به تبع شغل مانند حق سرپرستی، حق جذب، حق مسئولیت و همچنین مزایای رفاهی انگیزشی اختیاری مانند حق ایاب و ذهاب نام برد. که به صورت توافقی بین کارگر و کارفرما تعیین شده و هیچ اجباری یا حداقلی برای آن در نظر گرفته نشده است. البته حتی با توافقی بودن این موارد هم بایستی در حسابداری حقوق و دستمزد توجه ویژهای به آنها شود چراکه در دیگر محاسبات بسیار تاثیرگذار خواهند بود.
۲.۱ حق جذب
مبلغی است که برای جذب نیروهای تخصصی بوده و یا در خصوص جذب در مناطق محروم استفاده میگردد. حق جذب جزء مزایا میباشد و موجب افزایش حقوق و دستمزد میگردد.
۲.۲ حق سرپرستی
سرپرست به کسی اطلاق می گردد که مسئولیت هدایت و اداره دیگران را عهده دار است و از طریق برقراری ارتباط, فعالیت های سازمان را به وسیله زیردستان به انجام میرساند و از این بابت مزایایی تحت عنوان حق سرپرستی دریافت میکند.
۲.۳ حق مسئولیت
حق مسئولیت یکی از مزایای به تبع شغل می باشد که به عنوان مزایا میتواند به سرپرستان و مدیران تحت عنوان حق مسئولیت یا فوق العاده سرپرستی پرداخت گردد.
۲.۴ مزایای مستمر غیرنقد
لازم به ذکر است که همیشه مزایا به صورت نقد نیستند و ممکن است مزایایی به صورت غیر نقد نیز به پرسنل اهدا شود. در مواردی مانند در اختیار گذاشتن اتومبیل یا مسکن، یک حسابدار با اطلاعات بالا و حرفهای، باید قادر به تقویم کردن آنها در حسابداری حقوق و دستمزد خود باشد، تا در انجام تکالیف بتوان از آن محاسبات به درستی استفاده نمود.
۳. مزایای غیرمستمر قانونی
مزایای غیر مستمر قانونی یکی از مباحث مهم و تخصصی حسابداری حقوق و دستمزد است که شامل مزایای قانونی کارگر میشود. کارگر ممکن است در بعضی از ماههای کاری مشمول گردیده و در بعضی از ماههای کاری مشمول دریافت آنها نشود. از مهمترین آنها میتوان به اضافه کار و حق ماموریت اشاره نمود.
۳.۱ حق ماموریت
پرداختی فوق العاده حق ماموریت نباید کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنای روزانه کارگر باشد. به این ترتیب حق ماموریت حداقل به اندازه یک روز حقوق ثابت یا مزد مبنای کارگر میباشد. همچنین کارفرما مکلف است وسیله یا هزینه رفت و برگشت آن ها را تامین کند. به کارگرانی که به موجب قرارداد به ماموریت های کاری خارج از محل خدمت خود اعزام می شوند، فوق العاده ماموریت تعلق خواهد گرفت.
۳.۲ اضافه کاری
زمانی است اضافه تر نسبت به ساعت قانونی کار یا نسبت به قرارداد کار. بر اساس ماده ۵۲ قانون کار هزینه هر ساعت اضافه کاری به میزان ۴۰ درصد اضافه بر مزد، برای هر ساعت کار عادی میباشد. به صورت خیلی ساده اگر کارگری طبق قرارداد بایستی ۸ ساعت کار کند، اما در یک روز ۱۰ ساعت کار کرده باشد، ۲ ساعت اضافه کار خواهد بود.
۴. مزایای غیرمستمر اختیاری
و در نهایت به مزایا غیر مستمر اختیاری میرسیم که به اختیار کارفرما میتوان در بعضی از ماهها محاسبه و به کارگر پرداخت نمود. برای مثال این عنوان از پاداش میتوان نام برد.

گام اول: تعیین حقوق پایه
همانطور که اشاره کردیم، حقوق پایه اصلیترین آیتم فیش حقوقی و محاسبه حقوق و دستمزد محسوب میشود. حقوق پایه به صورت سالیانه و در جلسه شورای عالی کار مشخص میشود. این شورا از نماینده کارگران، نماینده دولت و نماینده کارفرمایان تشکیل شده است. حقوق پایه بعد از مصوب شدن در این شورا به اطلاع واحدهای اقتصادی میرسد. البته حقوق و دستمز کارکنان ممکن است به صورت توافقی بین کارگر و کارفرما باشد. حتی شیوه پرداخت به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه یا پروژهای هم ممکن است به صورت توافقی انجام شود.
گام دوم: محاسبه اضافه کاری
یکی دیگر از مباحث مهم در حسابداری حقوق و دستمزد، محاسبه اضافه کاری است. به استفاده از نیروی انسانی مازاد بر ساعات تعیین شده، اضافه کاری گفته میشود. طبق قانون وزارت کار، دستمزد اضافه کاری ۴۰ درصد اضافه بر نرخ مزد ثابت است. البته اضافه کاری دارای محدودیت است. به این شکل که فرد بیش از ۴ ساعت در روز و ۱۳۵ ساعت در ماه نمیتواند اضافه کاری داشته باشد.
گام سوم: محاسبه مزایا
علاوه بر حقوق و دستمزد عادی کارکنان، مزایای زیادی هم به صورت نقدی و غیرنقدی به آنها اعطا میشود. مزایا با توجه به میزان کارکرد، تعداد ساعات و سابقه هر فرد تعیین میشود. به همین دلیل همه افراد دارای مزایای برابر نیستند. به طور کلی مزایای کارکنان بر اساس تخصص، توافق با کارفرما و سوابق کاری مشخص میشود. این مزایا توسط حسابدار به صورت دقیق محاسبه و مکتوب در اختیار کارفرما قرار میگیرد.
گام چهارم: تعیین حق بیمه تامین اجتماعی
بیمه تامین اجتماعی از مباحثی است که در حسابداری حقوق و دستمزد با عنوان حق بیمه تعریف میشود. این موضوع در بخش کسورات مورد محاسبه قرار میگیرد. به طور کلی حق بیمه ۳۰ درصد حقوق و دستمزد مشمول بیمه کارکنان را شامل میشود. از این مقدار ۲۳ درصد سهم کارفرما و ۷ درصد سهم کارگر است و بایستی از حقوق کارگر کسر شود.
- برای مشاوره بیمه ای کلیک کنید.
گام پنجم: محاسبه مالیات حقوق
یکی از انواع کسورات است که باعث کاهش میزان حقوق و دستمزد کارکنان میشود. نرخ مالیات در حسابداری حقوق و دستمزد به صورت سالانه تعیین میشود. این نرخ بعد از تصویب به اطلاع شرکتها و سازمانها میرسد. این نرخ رابطه مستقیمی با میزان دریافتی کارکنان دارد. به این معنی که با افزایش حقوق کارکنان، میزان مالیات حقوق و دستمزد هم افزایش پیدا میکند.
مزایای پایان سال
حق سنوات
حق سنوات که آن را با نام مزایای پایان خدمت هم میشناسیم، یکی از مزایای اجباری است که در هر شرایطی کارفرما باید نسبت به پرداخت آن به کارگر اقدام کند. سنوات با خاتمه کار و یا فسخ قرارداد کار به کارگر پرداخت میشود و این حق حتی به افرادی که کمتر از یک سال کارکرد داشته باشند نیز به نسبت کارکرد آنها تعلق میگیرد.
حق سنوات به چه میزان پرداخت میشود؟
مبلغ حق سنوات برای هر سال، معادل آخرین مزد ثابت ماهانه کارگر در آخرین ماه همکاری است. به طور مثال اگر کسی مدت یک سال در یک شرکت مشغول به کار بوده، سنوات او به اندازه یک مزد ثابت ماهانه است و مبلغ آن معادل با مبلغ آخرین ماهی است که حقوق دریافت کرده است.
به همین ترتیب اگر کسی ۱۰ سال سابقه کار داشته باشد سنوات او معادل با ۱۰ مزد ثابت ماهانه (هر سال، یک مزد) محاسبه خواهد شد. نکته مهمی که خوب است بدانید این است که اگر کسی چند سال در یک مجموعه کار کرده باشد اما سنوات دریافت نکرده باشد، هنگام قطع همکاری، سنوات او میبایست به روز و مطابق با سنوات تعیین شده سال جاری محاسبه شود.
به زبان ساده تر اگر فرض کنیم که شخصی ۱۰ سال سنوات معوقه دارد و در سال ۱۴۰۳ قصد دریافت سنوات خود را دارد، مطابق با قانون کار، سنوات هر ۱۰ سال او به اندازه آخرین مزدثابت او در سال ۱۴۰۳ محاسبه میشود.
حق سنوات به چه کسانی تعلق میگیرد؟
تقریبا میتوان گفت که تمام افراد، مشمول دریافت حق سنوات هستند از جمله:
۱. افرادی که قراردادهای تمام وقت یا پاره وقت دارند.
۲. افرادی که قراردادهای رسمی یبا غیر رسمی دارند.
۳. کارگران فصلی، ساعتی یا روزمزد.
۴. تمام افرادی که قرارداد مطابق با قوانین قانون کار دارند.
عیدی
طبق قانون کار عیدی که از جانب وزارت کار برای کارگران در نظر گرفته شده است، هر کارگر باید در انتهای سال معادل ۶۰ روز کاری (مبلغ آخرین مزد دریافتی برای هر روز) عیدی و پاداش دریافت کند. همچنین برای جلوگیری از تخلفات کارفرمایان و بررسی صحیح مالیات، یک حداکثر نیز برای مبلغ عیدی کارگران در نظر گرفته شده است که بر اساس ۹۰ روز کاری محاسبه میشود. حداقل و حداکثر عیدی به این معنی نیست که به کارگران مختلف با ساعت کاری مختلف حداقل یا حداکثر عیدی پرداخت شود. با توجه به این که تمام کارکنان به صورت تمام وقت در شرکت مشغول به کار نیستند، نمیتوان از فرمول ذکر شده برای محاسبه مبلغ عیدی آنها استفاده کرد. عیدی کارگران پاره وقت طبق قانون کار، به نسبت ساعات کاری آنها محاسبه میشود.
مرخصی
مرخصی به زمانی اطلاق میشود که کارفرما به کارمند خود اجازه میدهد تا برای مدتی (از چند ساعت تا چند روز) در محل کار خود حضور نداشته باشد. مرخصی میتواند با توجه به شرایط درخواست کارمند به صورت با حقوق، بدون حقوق و اجباری باشد. مرخصی حق قانونی کارمند است و قانون کار از دیرباز این حق را برای کارگر و کارفرما به رسمیت شناخته است.
نحوه درخواست مرخصی
برای اینکه بتوانید جواب مثبت مدیریت را برای درخواست مرخصی خود بگیرید باید به موارد زیر دقت کنید:
- زمان درستی را برای درخواست خود انتخاب کنید.
- درخواست خود را واضح و با اعتماد به نفس بیان کنید.
- سعی کنید کارهای خود را پیش از رفتن به مرخصی به اتمام برسانید.
- سعی کنید با همکاران خود هماهنگ باشید.
- درخواست خود را مکتوب کنید.
برای اطلاعات بیشتر مقالات موجود در موسسه حسابرسی تراز مشهود را مشاهده کنید

آموزش حسابداری حقوق و دستمزد در موسسه تراز مشهود
یکی از راهکارهای مهم آموزش این حسابداری، مراجعه به آموزشگاهها و موسسات حسابداری در سراسر کشور است. در موسسه تراز مشهود کلیه سرفصلهای مربوط به آموزش حقوق و دستمزد و حسابداری آن آموزش داده میشود.
- برای مشاهده مقاله مدرک بینالمللی حسابداری برای مهاجرت کلیک کنید
کلام آخر
در پایان باید به این مورد اشاره نمود که با موارد ذکر شده در متن حسابداری حقوق و دستمزد نیازمند به اطلاعات زیاد و دقت بالا میباشد چراکه در محاسبات عناوینی مانند اضافه کار، عیدی و پاداش، سنوات پایان خدمت، بازخرید ایام مرخصی و… نکات بسیار زیادی نهفته است که در صورت نداشتن اشراف در این حوزه قطعا مشکلات زیادی برای سازمان خود ایجاد میکنید.
پس اگر قصد دارید درآمد بالایی از این راه کسب کنید حتما در ابتدا مطمئن شوید به حسابداری حقوق و دستمزد تسلط کافی پیدا کرده باشید.